Koemelkallergie en borstvoeding

Feiten en fabels

Koemelkallergie, het is zo’n lastige; wanneer weet je nu of je ermee te maken hebt of niet? Het antwoord op die vraag is niet heel simpel, omdat de symptomen niet typisch zijn voor specifiek deze allergie. Een allergietest op zo’n jonge, pasgeboren leeftijd is niet betrouwbaar en daarom is het ook een kwestie van uitproberen.

Feiten over koemelkallergie en borstvoeding

Feit 1: Eerstegraads koemelkallergie in de familie

Een eerstegraads koemelkallergie in de familie betekent dat er een koemelkallergie bekend is bij één van de ouders. Een broertje of zusje is tweedegraads, hierdoor is de kans ook groter dat je kindje een koemelkallergie heeft, alleen iets minder groot dan wanneer één van de ouders (of beide) deze allergie heeft.

Als er sprake is van eerste- of tweedegraads koemelkallergie kun je bij je kindje nagaan of hij of zij symptomen laat zien die passen bij deze allergie. Dit hoef je natuurlijk alleen te doen als je merkt dat je kindje ergens last van heeft. Zoals gezegd is dit lastig omdat de symptomen niet altijd even duidelijk zijn omdat ze kunnen passen bij een andere allergie of bij een niet-allergische aandoening.

Feit 2: Verschillende symptomen die passen bij koemelkallergie

Onrust, ontroostbaar huilen, spugen of overgeven, (verborgen) reflux, diarree en huiduitslag, het zijn allemaal symptomen die passen bij een koemelkallergie. Maar ook klachten die je in eerste instantie kunt herkennen als verkoudheidsklachten kunnen bij een koemelkallergie passen zoals hoesten, een loopneus of geïrriteerde oogjes. Daar komt nog bij dat je kindje niet alle symptomen hoeft te laten zien om te kunnen spreken van deze allergie.

Feit 3: Moeilijk aan de borst drinken of de borst weigeren

Kindjes die een koemelkallergie hebben kunnen om meerdere redenen onrustig aan de borst drinken of zelfs (op den duur) de borst weigeren. Allereerst kan je kindje onrustig zijn aan de borst doordat hij of zij last heeft van krampjes door diarree. Maar het kan ook zijn dat je kindje pijn heeft doordat er melk (en maagzuur) omhoog komt, dit wordt ook wel reflux genoemd. Soms spuugt een kindje de zure melk niet uit maar slikt het weer terug (verborgen reflux). Reflux of verborgen reflux kan de slokdarm irriteren waardoor drinken pijnlijk is. Aan de andere kant zie je soms dat een kindje maar blijft “drinken, drinken, drinken” om op deze manier het geïrriteerde gevoel weg te drinken en als het ware de pijn te verzachten.

Als je kindje veel (ontroostbaar) huilt kan hij of zij te moe zijn om effectief aan de borst te drinken. Soms lijkt een voeding dan effectief maar haalt je kleintje niet genoeg uit de borst, waardoor hij of zij vaker komt voor de voeding dan dat je gewend bent. Voor jou als mama is er soms dan weer de twijfel of je wel voldoende melk hebt. Zo blijf je eigenlijk in hetzelfde cirkeltje rondgaan.

Naast het moeizaam of onrustig drinken aan de borst kan je kindje zelfs de borst gaan weigeren omdat hij of zij het voedingsmoment kan associëren met ongemak of pijn. Duwen in de borst, trekken aan de tepel en loslaten passen hier ook bij.

Mocht je twijfelen of je kindje een koemelkallergie heeft maak dit dan bespreekbaar. Dit kun je bijvoorbeeld bespreken met de kraamzorg, het consultatiebureau en/of de huisarts. Natuurlijk kun je dit ook bespreken met een lactatiekundige. Bovendien kan ik je als lactatiekundige helpen bij het aanleggen, tips geven of ondersteunen als tijdelijk afkolven van de moedermelk een optie is omdat aanleggen niet lukt. Kolven kan even meer rust brengen in het voedingsmoment tot er meer duidelijkheid is over wat er aan de hand is.

Feit 4: Koemelk gaat over in de borstvoeding

Als jij als moeder koemelk drinkt, gaat dit over in de borstvoeding en geef je dit dus door aan je kindje. Sommige kindjes met koemelkallergie ervaren daar geen klachten bij, tot op een zeker moment de borstvoeding wordt afgebouwd en over wordt gegaan op kunstvoeding (en vaste voeding). Standaard kunstvoeding wordt gemaakt uit koemelk(eiwit) en bevat meer direct koemelk dan wanneer je kindje dit via de borstvoeding binnenkrijgt. Dit geldt natuurlijk ook voor vaste voeding, waardoor het soms pas op dit moment tot uiting komt. Als je dan terug gaat denken verklaart het soms een onrustige borstvoedingsperiode waarin de koemelkallergie nog niet herkend was.

Soms komt het wel voor dat een kindje al klachten heeft als hij of zij alleen borstvoeding krijgt, dit is vaker het geval wanneer er sprake is van een eerstegraads koemelkallergie in de familie. Bij klachten is het als moeder belangrijk om koemelkproducten uit je dagelijkse voedingspatroon weg te laten zodat je kindje dit niet binnen krijgt.

Feit 5: Uitproberen wat werkt en onder begeleiding provoceren

Daar heb je hem weer; de uitspraak: elk kindje is anders. Maar dit is zeker in het geval van koemelkallergie ook zo. De meeste kindjes kunnen koemelk beter verdragen tegen de leeftijd van één jaar. Als dit nog niet het geval is, dan volgt dit vaak in de jaren daarna. De meeste kinderen kunnen koemelk verdragen als ze rond de vier jaar oud zijn. Voor je kindje zul je moeten uitproberen wat werkt.

Als borstvoedende moeder kun je op een zeker moment proberen weer koemelk toe te voegen in je dagelijkse voedingspatroon. Doe dit in stapjes en met één product tegelijk, zodat je aan je kindje kunt zien wat hij of zij wel verdraagt en wat niet.

Er zijn vele soorten verschillende kunstvoedingen te verkrijgen van allerlei merken. Een groot deel standaard kunstvoeding is gemaakt van koemelk(eiwit). In het geval van bijvoeden kan het zijn dat je naast de borstvoeding kunstvoeding nodig hebt. Of je geeft om wat voor een reden dan ook gedeeltelijk kunstvoeding. Er is kunstvoeding te krijgen met gebroken koemelkeiwit, sommige pasgeborenen met koemelkallergie kunnen deze voeding verdragen doordat het lichaam deze gebroken eiwitten niet daadwerkelijk als koemelk herkent. Verdraagt je kindje dit niet, dan zijn er andere soorten kunstvoeding op de markt die bijvoorbeeld volledig plantaardig zijn, gemaakt zijn van geitenmelk of ontwikkelt zijn op basis van aminozuren.

Niet alle voedingen zijn vrij verkrijgbaar en daarom zul je voor het verkrijgen van sommige voedingen een verklaring moeten hebben van een kinderarts. Sowieso is het verstandig om in het geval van (een verdenking op) koemelkallergie begeleiding te vragen aan een kinderarts. Hij of zij kan je helpen bij het vinden van de juiste voeding. Ook kun je onder begeleiding provoceren mocht dit op den duur nodig zijn. Je kunt via het consultatiebureau of via de huisarts een verwijzing vragen naar een kinderarts.

Fabels over koemelkallergie en borstvoeding

Fabel 1: Altijd meerdere allergieën tegelijk

Wanneer er sprake is van een koemelkallergie, is het niet per definitie zo dat er ook sprake is van andere allergieën. Dit kan wel, maar het hoeft dus niet. Wat je wel vaker ziet is dat er naast koemelkallergie bijvoorbeeld sprake is van (peuter)astma of eczeem. Ook kan het zijn dat er sprake is van kruisactiviteit, waardoor je kindje allergisch kan reageren op bijvoorbeeld rundvlees of geitenmelk. Dit komt omdat de structuur van koemelkeiwit die de allergische reactie veroorzaakt, lijkt op de structuur van andere voedingsmiddelen. Het lichaam is dan niet in staat om dit van elkaar te onderscheiden, waardoor het dezelfde allergische reactie geeft.

Fabel 2: Geen symptomen die wijzen op koemelkallergie

Soms hoor je wel eens een verhaal over een “stille allergie” waarbij er wordt beweerd dat een kindje eerder helemaal geen allergie had, maar later blijkt dat de allergie er toch is. Dit is eigenlijk onmogelijk bij koemelkallergie. De allergie is er vanaf het begin af aan al geweest, maar komt soms pas op een bepaalde moment tot uiting. Zoals gezegd bijvoorbeeld bij de overgang van borstvoeding naar kunstvoeding omdat de koemelk dan in een andere hoeveelheid wordt gegeven.

Fabel 3: Koemelkallergie kan alleen aanwezig zijn als het in de familie voorkomt

Dit is niet het geval, koemelkallergie is een op zichzelf staande allergie die altijd voor kan komen bij je kindje. Als je als ouders of een broertje of zusje de allergie niet hebt (lees: of deze is niet als zodanig herkent), hoeft dit niet te betekenen dat je kindje deze allergie niet kan hebben. De kans op deze allergie is dan alleen kleiner dan wanneer het wel in de familie voorkomt. Zoals gezegd, als je het vermoeden hebt van een koemelkallergie, maak dit dan bespreekbaar.

Tips ter vervanging van koemelk in je dagelijkse dieet

Tegenwoordig zijn er gelukkig steeds meer producten op de markt die koemelk vervangen. Hierdoor is het makkelijker (en lekkerder!) om geen koemelk te nemen. Denk bijvoorbeeld aan producten op basis van soja, haver, amandel, of kokos. Je hebt hierin keuze uit verschillende soorten melk, yoghurt maar ook kookroom of crème fraîche. Er is zelfs slagroom op plantaardige basis te verkrijgen (toch een lekkere toevoeging als de rest van je vriendinnen op de bank een brownie met slagroom zit te eten).

In veganproducten zit natuurlijk helemaal geen dierlijk eiwit, dus deze zijn ook een goed alternatief. Denk hierbij bijvoorbeeld aan (geraspte) kaas en vegan parmezaan.

Er zijn ook veel producten waar op staat ‘kan sporen van melk bevatten’; deze producten mag je (of je kindje) gerust nemen omdat fabrikanten niet verplicht zijn om dit op hun producten te vermelden. Dus op het ene product zul je dit wel terugvinden en op het andere product niet.

De rust die terugkeert is heel wat waard

Het vergt wat aanpassing als je eerder gewend was koemelkproducten te eten of te drinken. Als je dit lastig vindt toe te passen in je dagelijkse eetpatroon, kun je eens kijken op de sites van supermarkten; zij plaatsen vegan producten vaak in één productgroep en geven hier soms zelfs een recept bij. Ook bestaan er verschillende apps om het vinden van koemelkvrije producten makkelijker te maken. Natuurlijk zou je ook altijd advies kunnen vragen aan een diëtiste om te kijken wat het beste bij je past.

Als er daadwerkelijk sprake is van een koemelkallergie bij je kleintje houdt dan in gedachte dat je zult merken dat het voeden beter en rustiger zal gaan. Jullie zullen je op den duur allemaal fijner voelen, dat is echt heel wat waard!